Біздің әкеміз, Махмет Қажмағамбетұлы, 1928 жылдың 9 мамырында бай әрі еңбекқор отбасында дүниеге келген. Оның атасы Науке Аралбайұлы ұлан-ғайыр жайлаулардың иесі болған, патша заманындағы ресми құжаттарда Шолақсай ауылының иесі ретінде тіркелген еді. Кейін кеңес өкіметі тұсында сол ауыл Амангелді совхозының екінші бөлімшесіне айналды. Біздің бабамыз Науке патша заманында Меккеге қажылыққа барып, қасиетті жерлерден оралған соң дүниеге келген ұлын Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.) құрметіне Қажмағамбет деп атаған. Ата-бабаларымыздың малы көп болғандықтан, оларға қарауға бөгде адамдарды жалдайтын. Сол арқылы ауылдастарының көптеген ата-әжесі большевиктер ұйымдастырған ашаршылықтан аман қалды. Бірақ адамдардың қызғанышы алғыс орнына тыныш әрі бақытты өмірді бұзды: 1937 жылы «жұмысшы мен шаруалар елі» деген елде репрессия басталды. Ақылсыздар ешкімнің ешкімнен артық болмауы керек, мүлік ортақ болуы керек деп шешті. Сөйтіп, атамыз Қажмағамбетті ағасы Шалабаймен бірге біреудің арыз-шағымы бойынша тұтқындап, мүлкін тәркілеп, түрмеге қамады. Әйелі мен балаларын күнкөріссіз қалдырды. Екеуі де сол кеткеннен оралмады, ГУЛАГ лагерьлерінің бірінде көз жұмды.
Әкемізге сол кезде бар-жоғы 8–9 жаста еді. Жетімдіктің бар қайғы-қасіретін толық көрді. Ортаншы ұл болғандықтан, әжеміз Азина оны көрші Омбы облысының  Қайдауыл деген ауылында тұратын үлкен қарындасы Әзизаға беруді ұйғарды. Бір кісімен келісіп, ұлын арбамен жеткізбек болған, бірақ жолда ол кісі әкеме «атымды аяймын» деп жаяу жүргізген. Сол заманда малды да аз азықтандыратын. Кішкентай бала әкем аш, тоңып, түн ортасында Қайдауылға әрең жетті. Әжеміздің қарындасы оны көріп, кішкентай бала бола тұра жаяулатып, аман жеткеніне қуанып, жылап қарсы алды. Әкем сол отбасында шамамен үш жыл тұрды. Анасына қайтып келгенде біраз уақыт бір тілім нан мен бір тәрелке сорпаға мал бағып, аштан өлмеудің қамын жасады. Әкем сол қиын жылдарды есіне алғанда: «Еңбегім үшін тамақ берген жандарға әлі күнге ризамын» деп.
Сондықтан мектепте бар-жоғы 4 сынып қана оқи алды. Одан әрі оқуын тоқтатып, үйде анасына көмектесіп, інісіне қарауға мәжбүр болды. Соғыс жылдары (әкем 1928 жылы туғанымен, кейін армияға шақырылғанда анасының өтінішімен үлкен ағасы Қәкім Қызыл Армия қатарында болып, соғыстың соңында соғысып үлгерген, кенже інісі Тұяқ әлі жасөспірім еді, әкемнің туған жылын 1931 деп жазып, ағасы оралғанша кешірек шақырылсын деп жасады) 13 жасар бала колхозда ересек әйелдермен бірге өгізбен жер жыртып, егіп, орып жүрді. Сол кезде тракторды да меңгеріп, жас тракторшы болып, колхоз шаруашылығына айтарлықтай үлес қосты. Кейін 1954 жылы тың игеру жылдары Қарақұдық ауылы мен Ақсу арасында қазіргі  Амангелді (Иманов) атындағы совхоз құрылды.
1952 жылдың күзінде әкемізді әскерге шақырылды. 1955 жылдың қазанына дейін Қиыр Шығыста, Хабаровск өлкесінде тракторшы болып қызмет етті. Ол кезде әскерде 3 жыл болатын. Армиядан оралған соң жүк көлігінің жүргізушісі курсын оқып, самосвалда жұмыс істеді.
Әкеміз өте сымбатты, күшті, денсаулығы мықты, өте адал, ұяты бар, жауапкершілігі мол жас жігіт еді. Сол кезде өзі сияқты тағдырлас, бөгде отбасында өскен анамыз Күнсулумен танысты. Анамыздың анасы – әжеміз Жарқынайдың баласыз, өте тәкаппар әрі әдемі қарындасы болған. Ол 5 жастағы әкемізді өзіне асырап алуға беруін өтінген. Қаншалықты жақын туыс болса да, балаға ең жақсы адам – өз ата-анасы ғой. Кішкентай балаға ешкім әке-шешесінің орнын баса алмайды. Сондықтан анамыз да мектепті 4 сыныптан кейін тастады.
17 жасында анамызға бір бай отбасынан құда түсті. Анамыз өте әдемі, еңбекқор, кішіпейіл, талантты болатын,  құда түсуге дайындар көп болатын, бірақ өгей анасы (Жарқынай емес) оны ешкімге мұқтаж етпесін деп бай отбасын таңдап, сол заманға өте әдемі жасау әзірлеп қойған еді. Дәл сол кезде әкеміз армиядан оралды да, анамызбен бір жерде көрісіп, бір-бірін бірден ұнатып қалды.
Әкеміз құда түсіп барғанда өгей әже бас тартты. Бірақ әкеміз берілмеді. Бір күні әже көрші ауылға қонаққа кеткенде, әкеміз атамыздың алдына барып, сөз салды. Атамыз тыңдап алған соң, қызын шақырып, бәрін сұрап, заттарын жина деп бұйырды да, екеуіне ұзақ бақытты өмір тілеп, әже келмей тұрғанда тезірек кетіңдер деп үйден шығарып салды.
Анамыз әжесінің ашуланатынынан қорықты, бірақ атасы «мен өзім сөйлесемін, бәрін реттеймін» деп жұбатты. Осылайша ата-анамыздың романтикалық отбасылық тарихы басталды: олар 1958 жылдың 14 ақпанында шаңырақ көтерді. Сол кезде әкеміз 30 жаста, анамыз 17-ден сәл асқан еді. Бір жылдан соң тұңғышы – Ағыбай дүниеге келді. Екі жылдан кейін мен – Гүлден, кейін Гүлсім, Ләззат, Үміт, Анар, Серік, Берік және кенжеміз Гүлмира туды. Барлығы он бір бала болып едік, өкінішке орай, екеуі сәби кезінде қайтыс болды.
Әлі де есімде, әкем жұмыстан шаршап келгенде, анамыз дастархан жайғанша маған сабақ үйрететін. (Бұл жерде мен – үлкен қызы Гүлден жазып отырмын.) Ол кезде дайындық сыныбы болмайтын. Мен үйде өскен қыз едім, 1-сыныпқа орысша білмей бардым – қатты қиналдым. Санай да, оқи да алмайтынмын. Бір ата-аналар жиналысында алғашқы ұстазым Күлән Мәлғаждарқызы анама шағымданды. Сонда әкем өзімді қолға алды.
Маған математиканы сіріңкемен үйретті, кейін әліпби мен буынды букварьдан оқытты. Сөйтіп бара-барамен үздік оқушыға айналдым. Совхоздың мектеп радиосынан мені үнемі мақтайтын. Әкемнің арқасында мектепті үздік бітіріп, Ташкенттегі университеттің орыс филологиясы факультетіне түстім. Әкеміз бәрімізге жақсы білім бергісі келетін – жоғары немесе арнаулы орта. Балаларының бәрі әр түрлі оқу орындарын бітірдік.
1937 жылдан 1991 жылға дейін әкеміз өмірінің барлығын бір жерде – туған жерінде, 1954 жылдан кейін Амангелді совхозында өткізді. Сол арада ауылда көп басшы  ауысты, бірақ әке ата-бабасының жерінде еңбек етуді тоқтатпады. 1971 жылы совхоз басшылығы оны Целиноградқа (қазіргі Астана) газшы мамандығына оқуға жіберді. Оқу бітірген соң 1978 жылға дейін сол қызметте болды.
1979–1986 жылдары сүт таситын машинада жұмыс істеді, совхоз фермасынан Артемовка сүт зауытына сүт өнімдерін тасыды. Әрқашан адал еңбек етті, басшылық тапсырмасын орындады. Сібір тайгасынан ағаш, Майқайыңнан көмір тасыды, екі рет Қырғызстандағы Фрунзе автозауытынан совхозға жаңа машиналар айдап әкелді, мал дәрігерлерін, сауыншыларды және жұмыс бабымен қажеттінің бәрін тасыды. Ешқандай егін жинау науқаны әкесіз өтпейтін, совхоздың басқа да көптеген тұрғындары сияқты. Ешқашан бос отырған жоқ, жұмыстан қашқан емес. Совхозымыз әкеміз сияқты адал әрі еңбекқор адамдардың арқасында тұрды. Ол үнемі сыйлықтар мен мақтау қағаздарын алып, бертін зейнетке шықты.
Анамыз – оның адал жары әрі көмекшісі болды – ауылымызға да пайдасын тигізді. Орақ науқанында токқа шығатын, басшылық үй шаруасындағы әйелдерден көмек сұраса, сиыр саууға фермаға баратын. Газшының көмекшісі болды, 1975-1991 жылдары зейнетке шыққанша қажет жерде еңбек етті: құрылыста, моншада, балабақшада, мектепте киім ілетін жерде. Барлық жерде оның шаршамайтындығын, тазалығын, адалдығын, адамгершілігін атап өтуге болады.
Әке мен анамыз өте жақсы, мейірімді, адал, еңбекқор және қонақжай адамдар еді. Үйіміз әрқашан адамға толы болатын – көршілер, ата-анамыздың достары немесе біздің сыныптастарымыз. Әкеміз аулаға монша салды, ошағын анамыз өзі қалап шықты. Бүкіл көше бізге моншаға келетін. Ата-анамыздың еңбекқорлығының арқасында киіміміз көк, тамағымыз тоқ, уайымымыз жоқ болып, Аллаға шүкір, денсаулығымыз мықты болып өстік. Анамыз үйде өте дәмді нан пісіретін, дүкеннен сатып ала бермейтін едік. Әрқашан 3-4 сиыр сауатын, біз жасымыз улғайған сайын ата-анамызға көмектесетінбіз.
Сондықтан май, қаймақ, ірімшік, айран – бәрі мол болды. Қаладан туыстар немесе Ленинград, Мәскеуден достар келсе, сүт өнімдерімізді мақтап, анамыз оларға өздерімен жолға да салып беретін. Бірнеше жыл бие байлап, қымызды қанып ішіп өстік. Бүкіл ауыл бізге қымыз ішуге келетін, тіпті бөгде адамдар да келіп ішетін. Анамыздың қолынан бәрі дәмді шығатын. Ата-анамыз еш ренішсіз барлығын тегін күтетін.
Анамыз совхозға жұмысқа тұрғанда әкеміз оған әрқашан көмектесетін. Әлі де есімде, әкем анамызсыз дастархан басына отырмайтын, дереу машинамен барып, үйге әкеліп, бүкіл отбасымен асықпай кешкі асымызды  немесе шайымызды ішетін едік. Біз бала-шаға мұндай сәттерді қатты жақсы көретінбіз. Не істеп жатсақ та, бәрін тастап, ата-анамызбен бірге отыруға, әңгімесін тыңдауға, өзіміздің жаңалығымызды айтуға асығатынбыз.
Жазда әсіресе самауырдан шай ішкенді ұнататынбыз. Анамыз шаршамайтын еді, бәрін үлгеретін. Үйді жаз бен күзде ақтап, ал үйдің ішін одан да жиі әр мерекеге ақтап тұратын, оған қоса үйдегі малды жайлап, құсқа қарауды үлгеретін.
Әкеміз өмір бойы туған жерінде адал еңбек етіп, «Амангелдіден ешқайда кетпеймін» дейтін. Бірақ балалар өсіп, қанат қағып ұшқанда, кенже ұлы Павлодарда пединститутта оқып жатқанда, ата-анамыз балаларына жақын болу үшін қаладан 20 шақырым жердегі Қанаш Камзин атындағы совхозға көшуге мәжбүр болды.
Міне, ата-анаміз осындай болды: әкеміз Қажмағамбетов Махмет пен анамыз Кисина Күнсулу. Қарапайым, мейірімді, жомарт, әрқашан біз – балалары үшін және адамдар үшін өмір сүрген. Ізгілікті, ақ көңіл. Есімде, үйімізге қаңғыбас дәруіштер немесе бөгде адамдар түнейтін. Хамза деген мұсылман дәруіші болатын. Әрқашан 2-3 күн бізде тұрып, ата-анама «қарттары бар үйлерді іздеймін, бірақ олар балаларын алға салып, өздерін үйде жоқ деп айтқызады» дейтін. Ол ата-анамызға әрқашан риза болатын, ешқашан бас тартпағандарын, күтіп-қағып, дәмді тамақ бергендері үшін. Есімде, анамыз оған аппақ төсек салып беретін, ол үйдің тазалығы мен тәртібі, балалардың тәрбиесі үшін алғыс айтатын. Анамыздың ата-анасы қартайғанда біздің совхозға көшіп келді, әкеміз бен анамыз оларға да әрқашан көмектесетін.
Әжеміз қайтыс болғанда, атамыз жалғыз қалды. Әкеміз оны үйге әкеліп, моншаны жағып, анамызбен бірге жуындыратын. Атам моншадан соң жұмсақ бауырсақ пен қаймақ жеп, шай ішіп, риза болып, намаз оқып, Құран оқитын, біз бәріміз тыңдайтынбыз. Сосын анамыз оны жатқызып, моншада киімін жуып, аяқ киімін тазалап, киімін жамайтын. Әкеміз анамыздың әкесіне қалай қамқорлық жасап жатқанын көріп, бізден «сендер де қартайғанда бізге осылай қарайсыңдар ма?» деп сұрайтын. Біз бәріміз бас изеп тұратынбыз.
Әкеміз анамызды қатты жақсы көретін, әр сапарынан оған сыйлық әкелетін, бізді де ұмытпайтын. Әдемі көйлектерді әкелетін, анамыздың кіші қарындасы Күлпан киіп көріп, ұнағанын сұрайтын, анамыз бере салатын, өйткені әкем тағы әкелетінін білетін. Анамыз тігін тігетін, біз қуана киетінбіз.
Қазір оның немересі – менің кенже қызым Мадина Мәскеу университетін «Әйелдер киім дизайны» мамандығы бойынша бітіріп, дипломдық жұмысына сүйікті әжесі туралы кітап жазды. Ол бұл мамандықты әжесінен, яғни анамыздан, генетикалық түрде берілді деп жазды.
Бір жазда екі қызымды қайнап тұрған Ташкенттен демалысқа Қазақстанға әкелдім. Олар әлі күнге «өміріміздегі ең керемет кезең» дейді, нағыз әже дегенді көрдік дейді, қазіргі әжелерден өзгеше, бүкіл отбасының орталығы, бәрі соған тірелетін әже болды дейді. Қыздарым таңертең қанша кеш оянса да, асүйде әзір таңғы ас, қаймақ-ірімшік қосылған бүйректер мен құймақ толы тостаған күтіп тұратын. Бұрын мен балалық шағымды айтқанда қызғанатын, қазір ата-анамызға алғыс пен сүйіспеншілікпен еске алады, оларға да менің балалық шағымның жарқын әсерін сыйлады деп.
Мен олардың мейірімді әже мен атаның қасында, біздің ынтымақты отбасымыздың атмосферасында болғанына қатты қуанамын.
Анамыз ілмекпен де, инемен де тоқитын. Әр қыс сайын бәрімізге жылы шұлық, әдемі жаға тоқитын. Тіпті әйгілі оренбург түбіт шәлісіндей етіп шәлі тоқуды өз бетінше үйреніп алды. Гүл өсіргенді, көкөніс егуді жақсы көретін. Анамыздың таланты көп еді. Әрқашан іспен айналысатын. Сондықтан оның депрессияға түскенін немесе бір нәрсеге наразы болғанын ешқашан көрген жоқпын. Күйеуіне адал қызмет етті, сүйді, құрметтеді, ал әкеміз оған да, бізге де қамқор болды.
Осылайша махаббат пен татулықта 51 жыл бірге өмір сүрді. Бізге және басқаларға шынайы махаббат, жақындарға қызмет ету, ауылдастарына құрмет көрсету үлгісін қалдырды. Біз ата-анамызбен мақтанамыз, оларды қатты жақсы көреміз, олар бізді солай сүйгендей, біз үшін бәрін құрбан еткендей.
Әкеміз өзі қалағандай анамыздан бұрын – 2009 жылы 20 қарашада дүниеден озды, анамыз 2014 жылдың желтоқсанында қайтыс болды. Анамыз қайтыс болғаннан кейін түс көрдім: кішкентай әдемі үй, күн нұрына малынған, есік алдында ақ көйлекті әдемі жас жігіт отыр. Мен анамызды көруге рұқсат сұрадым, ол «жақсы, өт» деді.
Кірсем – екі бөлме, екінші бөлменің есігі жабық. Анамыз шықты – жас, әдемі, шашы жас кезіндегі суреттегі сияқты өрілген, киімі өте әдемі. «О, анашым! Қандай әдемісіз, киіміңіз де ерекше» дедім. Анамыз: «Бұл әкең сатып әперген» деді. Сол кезде түсіндім: өлімнен кейін де, о дүниеде де олар бірге екен. Осы дүниеде өмір сүріп жатқан біздер ата-анамызды әрдайым еске алып отырамыз. Жандары жәннатта болсын.

Кажмагамбетов Махмет

Наш отец, Кажмагамбетов Махмет, родился в богатой и трудолюбивой семье 9 мая 1928 года. Его дед, Науке Аралбайулы, владел огромными пастбищами и в царских ведомостях того времени был записан как владелец аула Шолаксай, который со временем стал вторым отделением совхоза Амангельды в советское время. Наш прадед Науке в царское время совершил хадж в Мекку, и по возвращении из святых мест у него родился сын, которого он назвал в честь Пророка – Кажмагамбет. У наших предков было много скота, поэтому для ухода за животными они нанимали работников со стороны, благодаря чему многие предки наших односельчан смогли избежать голодной смерти, организованной в те лютые годы большевиками. Но людская зависть, вместо благодарности, как и следовало ожидать, разрушила спокойную и счастливую жизнь моего деда Кажмагамбета, когда в 1937 году в стране рабочих и крестьян начались репрессии, и неразумные люди решили, что никто ни в чём не должен никого превосходить, и собственность должна быть общей. В итоге нашего деда с его братом Шалабаем арестовали по чьему-то доносу с конфискацией имущества и посадили в тюрьму, оставив жену и детей без средств к существованию. И оба деда так и не вернулись в свои семьи и сгинули в лагерях ГУЛАГа. Нашему отцу тогда было всего лишь 8–9 лет, и он сполна познал все горести сиротской жизни. Он был средним сыном, поэтому бабушка Азина, его мама, решила отдать его в семью старшей сестры Азизы, которая жила в соседней Омской области, в селе Кайдаул. Бабушка договорилась с одним человеком, что тот отвезёт её сына на подводе, но по дороге этот человек велел папе идти пешком, потому что ему было жалко свою лошадь. В те времена животных тоже кормили скудно. И папа, маленький мальчик, всю дорогу, голодный, озябший, шёл пешком, и только поздней ночью, наконец, добрались до села, где его с радостью и плачем встретила его сестра. И папа около трёх лет жил в её семье. Затем, когда он вернулся к матери, ему пришлось какое-то время пасти скот за кусок лепёшки и тарелку супа, чтобы не умереть от голода. Он рассказывал мне об этом с благодарностью к тем людям, которые кормили его таким образом за его работу.
Поэтому он проучился в школе всего 4 класса, дальше учёбу ему пришлось прервать, чтобы помогать дома своей маме управляться с домашними делами и следить за братишкой. При этом в годы войны он (отец родился в 1928 году, но позже, по просьбе своей мамы, когда надо было идти в армию, а старший брат Каким в это время находился в рядах Красной Армии и даже успел повоевать в конце Второй мировой войны, младший брат Туяк был ещё подростком, отцу записали год рождения 1931, чтобы он мог пойти на службу в армию попозже, когда вернётся старший брат, потому что бабушке одной было трудно поддерживать семью) ещё 13-летним подростком работал в колхозе и вместе со взрослыми женщинами вспахивал поля на быках, сеял и собирал урожай. Тогда же он освоил и трактор, и совсем юным трактористом уже вносил свой ощутимый вклад в колхозное хозяйство, на основе которого потом появился в годы целины, в 1954 году, наш родной совхоз имени Амангельды (Иманова).
Осенью 1952 года отца призвали в армию, и до октября 1955 года он служил в качестве тракториста на Дальнем Востоке и в Хабаровском крае. В те времена служили по 3 года. Когда отец вернулся из армии, он стал учиться в автошколе на водителя грузовых машин и стал работать на самосвале.
Отец был очень красивый, сильный и здоровый молодой человек, очень порядочный, совестливый, ответственный, и в тот период своей жизни он встретил нашу маму Кунсулу, которая тоже по схожей судьбе росла в чужой семье. У её мамы, нашей бабушки Жаркынай, была бездетная сестра — очень своенравная и красивая женщина. И она упросила отдать ей на воспитание нашу маму, которой в то время было всего лишь 5 лет. Какие бы близкие ни были родственники, и как бы они ни выражали свою любовь и заботу о приемных детях, всё равно для детей самыми лучшими людьми являются их родные родители. Маленьким детям никто не может заменить папу и маму. Поэтому мама толком не училась в школе, тоже закончила только 4 класса.
И к ней в 17 лет посватались из богатой семьи. А мама была очень красивая, трудолюбивая, скромная, талантливая, и сватов приходило много, но бабушка (приёмная мама, не Жаркынай) согласилась отдать маму замуж в богатую семью, чтобы мама ни в чём не нуждалась, и уже приготовила для неё очень роскошное по тем временам приданое. Но в это время вернулся наш папа из армии, и они с мамой, увидевшись где-то, сразу полюбили друг друга.
Папа пришёл свататься к ним, но бабушка отказала ему. Но папа был настойчив. Однажды он выбрал момент, когда бабушка уехала в гости в соседнее село к родственникам, и пришёл свататься к деду. Дедушка выслушал его, позвал дочь, расспросил её обо всём и велел ей собрать свои вещи. Он дал им обоим своё благословение на долгую счастливую жизнь и отправил их обоих поскорее из дома, пока не приехала бабушка.
Мама боялась, что бабушка рассердится, но дедушка обнадежил её, пообещав, что сам поговорит с ней и всё уладит. Так началась романтичная семейная история наших родителей: 14 февраля 1958 года они поженились. Отцу тогда было уже 30 лет, а маме – чуть больше семнадцати. Через год родился первенец – сын Агыбай. Затем через два года появилась я, Гульден, а позже – Гульсум, Ляззат, Умут, Анар, Серик, Берик и Гульмира. Всего у родителей родилось одиннадцать детей, но двое, к сожалению, умерли в младенческом возрасте.
Помню, как папа занимался со мной уроками, когда вечером, уставший после работы, ждал, пока мама накроет на стол. (Это я пишу о себе – старшая дочь, Гульден.) В те времена не было подготовительных классов. Я росла домашней девочкой, поэтому в первый класс пошла, не зная русского языка, — вначале мне было очень трудно. Я не умела считать и читать. На одном из родительских собраний моя первая учительница, Кулян Мальгаждаровна, пожаловалась маме на мою плохую учёбу, и тогда папа сам взялся за меня.
Он учил меня математике на спичках, затем – буквам и слогам по букварю, и в итоге я стала отличницей. Меня всегда хвалили по совхозному школьному радио. Благодаря папе я смогла отлично закончить школу и поступить в университет на факультет русской филологии в Ташкенте. Папа всегда мечтал дать всем нам хорошее образование, хоть высшее, хоть средне-специальное. Все дети закончили разные учебные заведения.
Начиная с пресловутого и печально известного в истории советской страны 1937 года и до 1991 года папа трудился всю свою жизнь на одном и том же месте — в совхозе Амангельды. За это время сменилось много директоров и руководителей, но папа неизменно продолжал трудиться на земле своих предков. В 1971 году руководство совхоза отправило его в Целиноград (сейчас Астана) учиться на газовщика, и после окончания учебы он вплоть до 1978 года работал на этой должности.
С 1979 по 1986 годы он работал на молоковозе, возил молочные продукты с фермы совхоза в Артемовский молокозавод. Всегда работал добросовестно, выполняя поручения руководства по необходимости. Кроме того, он возил лес с сибирской тайги, уголь с Майкаина, дважды пригонял новые машины для совхоза из Киргизии, с Фрунзенского автосборочного завода, возил ветеринаров, доярок и всех, кому нужно было добраться по работе. Ни одна уборочная страда не обходилась без помощи отца, как, впрочем, и многих других жителей совхоза. Никогда не сидел без дела, не отлынивал от работы. На таких, как папа, честных и добросовестных тружениках, держался наш совхоз. Получал премии и грамоты за свой неустанный труд и заработал хорошую пенсию.
Мама, его верная жена и помощница, тоже приносила пользу родному селу. Выходила на ток во время уборочной страды, ездила доить коров на ферму, когда руководство просило домохозяек о помощи. Работала помощником газовщика и с 1975 по 1991 год, до выхода на пенсию, трудилась во многих местах, где требовались рабочие руки: на стройучастке, в бане, в детском саду, в школе гардеробщицей. Везде отмечали её неутомимость, чистоплотность, добросовестность и порядочность.
Папа с мамой были очень хорошие и добрые люди, честные, трудолюбивые и очень гостеприимные. Всегда в нашем доме было полно людей — то соседи и друзья родителей, то наши школьные друзья. Папа построил во дворе баню, а печку в ней мама сама выкладывала. Вся улица ходила к нам париться. Благодаря своему трудолюбию папа с мамой смогли обеспечивать нас вкусной и сытной пищей, и мы, слава богу, росли здоровыми. Мама сама пекла дома вкусный хлеб, мы редко покупали его в магазине. Доила всегда 3-4 коровы, и мы, дети, по мере взросления помогали родителям.
Поэтому и масло сливочное, и сметана, творог, айран — всего было в изобилии. Когда приезжали городские родственники или друзья из Ленинграда или Москвы, они с удовольствием хвалили наши молочные продукты, и мама передавала им ещё с собой. Несколько лет мама доила кобылу и готовила кумыс. Вся деревня ходила к нам пить кумыс, и даже приезжие могли свободно зайти за ним. У мамы всегда всё было вкусно. Мама с папой угощали всех бескорыстно.
Когда мама устраивалась на работу в совхозе, папа всегда помогал ей. Сколько помню, он никогда не садился за стол без неё, всегда сразу отправлялся за ней на машине и привозил домой, чтобы всей семьей, не торопясь, поужинать или просто попить чай. Мы, дети, очень любили такие моменты. Кто бы чем ни занимался, мы бросали свои дела и прибегали, чтобы посидеть вместе с родителями, послушать их разговоры и рассказать о чем-то своём.
Ещё мы любили пить чай из самовара, особенно в летние дни. Мама была такая неутомимая, всегда всё успевала. Она поддерживала дом, который каждое лето и осень белила снаружи и изнутри, причём изнутри чаще; чуть ли не к каждому празднику она ещё успевала ухаживать за домашней скотиной.
Папа всю жизнь честно и добросовестно трудился в нашем родном совхозе и всегда говорил, что никуда не уедет из Амангельды. Но когда дети выросли и разъехались, а младший сын учился в Павлодаре в пединституте, родители вынуждены были переехать в совхоз имени Канаша Камзина, который был в 20 км от города, чтобы быть поближе к детям и помогать им.
Вот такие у нас родители: папа, Кажмагамбетов Махмет, и мама, Кисина Кунсулу. Простые, добрые, отзывчивые, которые жили всегда для нас, своих детей, и для людей. Бескорыстные, щедрые. Помню, часто приходили к нам ночевать странствующие дервиши или вообще посторонние люди. Был один такой человек по имени Хамза, мусульманский дервиш. Всегда приходил к нам жить на 2–3 дня и рассказывал родителям, что старается посещать дома, где живут старики, но те высылают вперёд детей, чтобы сказать, что их нет дома.
Он всегда был доволен нашими родителями, что они никогда не отказывали ему в ночлеге, ухаживали за ним и вкусно кормили. Помню, как мама стелила ему белоснежные простыни, и он всегда благодарил её за порядок и чистоту в доме, за воспитание детей. Мамины родители переехали в старости жить в наш совхоз, и мама с папой тоже всегда старались им помогать.
Когда умерла бабушка, и дедушка остался один, папа привозил его к нам домой и топил баню, и они вдвоём с мамой купали его, а дед после бани, попив чая с мягкими баурсаками и каймаком, довольный читал свои молитвы и Коран, и мы все его внимательно слушали. А потом, уложив его спать, мама стирала в бане его вещи, чистила обувь и ремонтировала его одежду. И папа, наблюдая, как тщательно и с любовью мама заботится о своём отце, всегда спрашивал у нас, будем ли и мы потом заботиться о них в старости так же, как наша мама. И мы все дружно кивали головой.
Папа очень любил маму и всегда привозил ей из каждой поездки подарки, а нам, детям, тоже. Покупал красивые платья, которые мерила мамина младшая сестрёнка Кульпан и просила маму отдать ей понравившееся платье. Мама не жалела и сразу отдавала, потому что знала, что папа ей ещё купит. Ещё мама умела шить, и мы с удовольствием носили сшитые ею платья.
А теперь её внучка Мадина, моя младшая дочь, окончила московский университет по специальности «Дизайнер женской одежды» и написала книгу о своей бабушке для дипломной работы, отметив, что эту профессию она приобрела благодаря генам, унаследованным от любимой своей бабушки, нашей мамы.
Как-то летом я отвезла обеих своих дочек на каникулы из жаркого Ташкента в Казахстан, и они до сих пор говорят, что это было самое чудесное время в их жизни, что они увидели и узнали свою бабушку, настоящую бабушку, в отличие от современных бабушек, которая была центром всей семьи и на которой всё держалось.
Когда бы дочки утром не проснулись, на кухне их всегда ждал вкусный завтрак и полные чашки пирожков и блинов со сметаной и творогом. Раньше они завидовали мне, когда я рассказывала им о своём детстве, а теперь с благодарностью и любовью вспоминают моих родителей, что они помогли им тоже ощутить яркие и незабываемые впечатления моего детства.
И я очень рада, что им удалось пожить в атмосфере нашей дружной семьи с любящей и заботливой бабушкой и дедушкой.
Мама ещё вязала крючком и спицами. Каждую зиму она вязала нам всем тёплые носки и красивые воротнички. Вязала салфетки. Научилась вязать платки типа оренбургских. Ещё она любила сажать цветы и выращивать овощи. Много талантов имела наша мама. Всегда была занята делом. И поэтому не помню, чтобы она страдала депрессией или была чем-то недовольна. Верно и преданно служила своему мужу, любила его и уважала, а он, в свою очередь, заботился о ней и о нас.
Вот так в любви и согласии они прожили вместе 51 год. Показали нам и другим пример бескорыстной любви, служения близким, уважения односельчанам и всем остальным. Мы гордимся своими родителями и любим их очень сильно, так же, как они любили нас и всем жертвовали ради нас.
Папа ушёл из жизни, как и хотел, раньше мамы, в 2009 году 20 ноября, а мама – в декабре 2014 года. После маминого ухода я видела сон: небольшой красивый домик, весь залитый солнечным светом, и перед входом сидит красивый молодой человек в белой рубашке. Я спрашиваю у него разрешения войти в дом, чтобы увидеть маму, и он мне говорит: «Хорошо, проходи».
Я захожу и вижу две комнаты, и дверь в другую комнату прикрыта. Выходит мама, молодая, красивая, волосы заплетены, как на фото в юности. Одежда на ней очень красивая. Я говорю: «О, мама! Какая Вы красивая, и одежда на Вас необычная». И мама мне отвечает: «Это твой папа купил». Так я поняла, что и после смерти, в иной жизни они остались вместе, рядом друг с другом, как при жизни.