 Адам ғұмыры – еңбектің өрнегі дейді. Кез келген адамның өмір жолы – тағдырдың жазуымен ғана емес, маңдай терімен, адал еңбегімен мәнге ие болатын қасиетті сапар. Өмірдің шынайы құны – артында қалдырған із, ел есінде сақталған жақсы аты мен өнегелі ісі. Осындай өмірдің үлгісін көрсеткен жандардың бірі – еңбекқорлығы мен адалдығымен танылған Ертіс өңірінің ардақты азаматы Құндақпай ағамыз еді. Жүрсінов Құндақпай Қажмұхамбетұлы 1930 жылдың 18 шілдесінде Павлодар облысы Ертіс ауданының Қарақұдық (қазіргі Амангелді) ауылында дүниеге келген. Балалық шағы ашаршылық пен соғыс жылдарының қиындығына тұспа-тұс келді. Құндақпай небәрі он бір жаста еді, ересектердің аузынан алғаш рет «соғыс» деген суық сөзді естігенде. Әуелде бұл сөздің қаншалықты ауыр мағынасы барын ешкім түсіне қоймаған. Бірақ көп ұзамай ауылда ер-азаматтар бірінен соң бірі майданға аттанып, талай үйдің ошағы суып қалды. Ауылда тек қарттар, әйелдер мен балалар ғана қалды — бар ауыртпалық солардың иығына түсті.
Ерлердің кетуімен еңбек күші жетіспей, әрбір қолдың қадірі артты. Сол кезде небәрі он бір жасар Құндақпай да үлкендердің жанына келіп, малшыларға көмектесуге ниет білдіреді. Әлі бала болса да, бойындағы қайсарлық пен жауапкершіліктің арқасында кез келген істі ықыласпен атқарды: тапсырылған шаруаны тиянақты орындап, мал бақты, үлкендерге қолғабыс етті. Ол ерте түсінді — енді елдің жеңісі әр адамның, тіпті бала еңбегінің де үлесіне байланысты екенін.
Кешкілік ауыл адамдары радионың жанына жиналып, майдан жаңалықтарын тыңдайтын. Әр хабарламада жүрек бір сәт үміт пен үрейге толатын. Бірде қанды шайқастар туралы естіп, жан күйзелсе, енді бірде азат етілген қалалардың хабарын естіп, қуаныштан көзге жас алатын. Сол қиын шақта ауылдың әр тұрғыны майданның ар жағында емес, дәл осында – тылда да өз майданын өткеріп жатқанын сезді.
Құндақпай да өз қатарластарымен бірге таңнан қара кешке дейін еңбек етті. Аш болса да, шаршаса да, қажырын жоғалтқан жоқ. Көз алдына майдандағы жауынгерлер елестегенде, ол өз еңбегін сонау алғы шептегі ерлердің ерлігімен тең санады. Оның тілегі бір-ақ нәрсе еді – соғыс тезірек бітсе, әкелер мен ағалар елге аман оралса екен.
Көп ұзамай сол көптен күткен күн де келді — Жеңіс күні! Ауыл адамдары көз жасын тыя алмай, бір-бірін құшақтап қуанды. Қуаныш пен мұң араласқан сәт еді ол: соғыс көптеген отбасын әкесіз қалдырды, бірақ үміт пен өмірге деген сенім бәрінен биік болды. Міне, сол соғыс жылдары Құндақпайдың мінезін шыңдап, өмір бойы серік болған еңбекқорлық пен табандылықтың негізін қалады.1954 жылы тың игеру жылдарында еңбек жолын тракторшы болып бастаған. Техникаға икемді, жауапкершілігі жоғары Құндақпай Қажмұхамбетұлы көп ұзамай үздік механизаторлардың қатарынан көрінді. Еңбекқорлығы үшін ауыл басшылары мен шаруашылық басшылығы тарапынан бірнеше рет марапатталып, сыйлықтар мен мақтау қағаздарына ие болды. Ол алған марапатты мәртебе емес, еңбегінің бағасы деп білді.
Кейін шопандық кәсіпке ауысып, өзінің шын қабілетін осы салада көрсетті. Мал бағудың қыр-сырын терең меңгеріп, төрт түлікті өз перзентіндей бағып, күтті. Бір жыл ішінде әр жүз қойдан жүзден астам қозы алып, шаруашылық жоспарын артығымен орындады. Еңбекке адалдығының арқасында жыл сайын үздіктер қатарында аталып, ел мен аудан көлемінде беделге ие болды.
Ол ұзақ жылдар бойы туған ауылына аянбай қызмет етіп, ел экономикасының дамуына өзіндік үлесін қосты. Жас кезінде алған жарақаттары мен ауыр еңбектің салдарынан денсаулығын нығайту мақсатында жыл сайын Павлодар қаласындағы «Ардагерлер үйі» санаторийінде, Ертіс ауданы әкімшілігінің жолдамасымен демалып тұрған.
Құндақпай Қажмұхамбетұлының ерен еңбегі ескерусіз қалмады. Ол «Еңбек ардагері» төс белгісімен, «Ударник 10 пятилетки», «Ударник коммунистического труда», сондай-ақ Ұлы Жеңістің 50, 60, 65 және 70 жылдық медальдарымен марапатталды. 2015 жылы Тыл ардагері мәртебесіне ие болды.
Өмірлік жары Орын Исалықызымен бірге 11 ұл-қыз тәрбиелеп өсірді. Ұрпақтарының бәрі – еңбекқор, білімді, ата дәстүрге берік азаматтар мен азаматшалар болып қалыптасты. Немере-шөберелерінің қызығын көріп, өнегелі ғұмыр кешті. 49 жыл бойы туған ауылына адал қызмет етіп, 62 жасында зейнет демалысына шықты.
Құндақпай Қажмұхамбетұлы 2018 жылдың 10 шілдесінде 88 жасында өмірден озды. Оның өмірі – маңдай термен, табандылықпен, елге деген сүйіспеншілікпен өрілген жарқын жол.
Адам баласының ең үлкен байлығы – дүние-мүлік емес, маңдай терімен тапқан адал еңбегі мен артында қалдырған өнегесі. Құндақпай Қажмұхамбетұлының өмір жолы – соның дәлелі. Ол өз ғұмырында еңбек арқылы адамдықтың, шыдамдылық пен рухтың шынайы биігін көрсетті.
Осындай азаматтар – ел тарихының тірі шежіресі. Олардың өмірі өскелең ұрпаққа үлгі, еңбекке баулитын тағылымды мектеп. Құндақпай ағамыздың өнегелі ғұмыры ел жадында мәңгі жаңғырып, ұрпақ жүрегінде ізгіліктің шырағы болып қала береді.
Журсунов Кундакпай Кажмухамбетович
Как всегда Кундакпай ата проснулся рано. Но другие домочадцы встали еще раньше. Сын Олжан занимался во дворе хозяйством. Сноха Махаббат готовила завтрак. Аксакал решил не спеша прогуляться во дворе, подышать свежим воздухом. А уже сидя за завтраком, он попросил сына свозить в родное село Каракудук, где прошло его детство, юность и зрелые годы. Издавна в селе Каракудук жили оседлые казахи. Но с началом освоения целинных залежных земель был организован совхоз Амангельды и село стало одним из отделений хозяйства. Сейчас на карте нет села Каракудук и на месте, когда-то большого села остались лишь бугры, но для Кундакпая Журсунова затерянные в большой степи холмики были самыми дорогими.
Проехав километра три, въехали в село Каракудук, а вернее в бывшее когда-то село. Возле одного из холмика Кундакпай ата попросил сына остановить машину. Не спеша вышел из машины и присел на один из ближайших пеньков. Вот здесь находится самая близкая его сердцу точка земного шара. О чем он думал, мечтал или говорил сам с собой никому не ведомо.
На самом деле аксакал ушел в свои воспоминания. А вспомнить в действительности было что…
Маленькому Кундакпаю было всего 11 лет, когда он впервые от взрослых услышал страшное слово – война. Один за одним стали уходить на фронт взрослые мужчины. В селе остались лишь старики, женщины и дети. С уходом на фронт взрослых, стала ощущаться нехватка рабочих рук. Поэтому приход одиннадцатилетнего Кундакпая в коллектив животноводов была воспринята доброжелательно. Хоть и мал был помощник, а все же мог выполнять поначалу разные поручения. Каждый день сельчане, слушая сводку с фронта, радовались новостям. Наши войска освобождали большие города и малые деревни. Для полной победы было еще далеко. Чтобы ее ускорить нужна подмога тыла. В тылу люди, не жалея себя, работали от зари до зари. Без устали трудился и маленький Кундакпай. Тяжело было мальчику. Но он старался, хотел, чтобы быстрее кончилась война. Однажды, в солнечный весенний денек Кундакпай ата, как всегда, помогая старшим, находился на ферме. Вдруг откуда-то издали увидели скачущего паренька. Не сразу поняли все, о чем он хотел сказать, но догадались, что случилось что-то очень хорошее. Наконец он отдышался и сообщил, что закончилась война. Радости не было предела, все обнимали друг друга, кидали вверх кепки. Хотя война закончилась, люди лучше жить не стали. Как всегда рабочий день сельчан начинался с раннего утра и заканчивался лишь к полуночи. С войны начали возвращаться солдаты. Из нескольких десятков молодых парней, ушедших воевать, вернулись лишь единицы.
Шли годы… Жизнь потихоньку налаживалась. Кундакпай вырос, окреп. Пришла пора и подумать о будущей жизни. Односельчане часто видели молодых, которые зачастую встречались на окраине села. А через время Кундакпая и Орын поздравляли родственники и друзья с образованием новой семьи.
Зима 1954 года на редкость была холодной. Но это не стало помехой для молодых парней и девушек, приехавших из разных концов Советского союза, чтобы освоить целину. Уже в начале весны был забит первый колышек будущего совхоза имени Амангельды, а в конце апреля в степи заработали трактора. К. Журсунов одним из первых влился в новый коллектив и стал трактористом. Трактористом Кундакпай был отменным. При подведении итогов полевых кампаний его имя всегда было в списке передовых. Руководство совхоза неоднократно поощряло его, как лучшего механизатора, памятными подарками и грамотами. Правда, в механизаторах он долго не задержался. Хозяйство нуждалось в опытных животноводах. И ему предложили чабанскую работу. Работа чабана для Кундакпая была не в новинку. Он и в детстве, помогая старшим, пас овец частного сектора. Поэтому и неплохо знал не только чабанские тропы, но и некоторые секреты пастьбы. Да и сам он был человеком старательным и трудолюбивым. Уже через год его имя попало в список передовиком по хозяйству. По итогам года К. Журсунов от каждой сотни овцематок получил более ста ягнят. Перевыполнил он и задание по настригу шерсти. Конечно, всех этих достижении он постиг при содействии своей супруги Орын. Она успевала присмотреть за маленькими сыновьями Барлыбаем, Бейсеном, Жанбырбаем, Жамбаем, принять участие при окоте овец и стрижке, приготовить вкусный обед и многое другое.
Быстро пролетели годы. В возрасте 62 лет К. Журсунов вышел на заслуженный отдых. По его подсчетам в родном селе он проработал 49лет. Кундакпай ата с супругой Орын воспитали 11 детей. К сожалению, старший сын Барлыбай раньше времени покинул этот мир. Остальные же нашли свою дорогу в большой жизни. Сейчас у главы большого семейства Журсуновых 27 внуков и 7 правнуков, находясь на самой вершине счастья, аксакал сожалеет лишь об одном, что нет рядом спутницы жизни Орын.
Кундакпай ата прожил достойную жизнь, он скончался 10 июля 2018 года в возрасте 88 лет.
Т. Жаманбалинов, газета «Иртыш» |